Yüzyıl başına kadar , sadece tekstil üreticilerinin oluşturduğu sektör, sağlık hizmet sağlayıcıları, teknoloji devleri, spor firmaları ve sigorta firmalarının yatırımlarıyla, derin teknoloji çağına hazırlanıyor. Tekstil sektörünün geleceğine yatırım yapan firmalar için, iki ana stratejiye göz atalım.

1) Endüstri 4.0 / 5.0 altyapısına sahip ve veri bazlı, devamlı optimize edilen bir üretim ve satış döngüsü — Adımsal inovasyon

2) Giyilebilir teknolojiler, alternatif malzemeler, paylaşım ekonomisine dayalı yeni iş modelleri ve sürdürülebilir ürün tasarımlarını test edebilecek yetenek ve test havuzlarına sahip olmak — Yıkıcı inovasyon

Yıkıcı veya adımsal; iki farklı dinamik ve birini tercih etmek zorunda değilsiniz. Hatta, başarılı inovasyon geçmişi olan şirketlerde, hibrit bir yaklaşım görüyoruz. Yani her iki inovasyon yaklaşımının, tek yapı içerisinde uyumlu bir şekilde var olmalarına imkân tanıyabilmek. İş yapış şeklini optimize ederken, geleceğin çözümlerini de test edebileceğimiz kurumsal teknoloji kum havuzlarına sahip olmak.

Regülasyonlarla korunan sektörlerin, yıkıcı inovasyon için hedef tahtası haline geldğini gösteriyor. Sermaye ve regülasyon bariyerleri ile korunan, bankacılık / otomotiv gibi yüzyıllık sektörlerindeki rekabet, artık yeni kurulan teknoloji şirketleri arasında geçiyor. Benzer bir senaryonun, tekstil için de geçerli olacağını görüyoruz.

Peki tüm sektörleri etkileyen teknoloji ve inovasyon rüzgarı, tekstil ve hazır giyimi neden ve nasıl etkileyecek ?

Önce Neden ?

• Yeni nesil tüketici

Değişen tüketici talepleri... Tüketici, üretimin her safhasını denetlemek ve tükettiği ürünleri etik bir üretim zincirinden geçmiş olduğundan emin olmak istiyor. Tekstil ürünlerinin, doğaya olumsuz bir etkisi kabul edebilebilir değil. Bu talebin, üretim masraflarına yansımaması çok zor. Belki de bu yüzden devamlı tüketmektense, paylaşım ekonomisi iş modellerini tercih ediyor.

• Tekstilde, sağlık ve biyometrik veri çağı

Uzayan insan ömrüyle orantılı en büyük gelişim alanı, sağlık. Giyilebilir teknoloji ürünleriyle, biyometrik verileri anlık yorumlayan çözümler. Kalp krizi riskinde, gömlek ve telefonunuzun kusursuz çalışmasıyla, doktorunuzla otonom iletişime geçen sistemler. Ruh halini, aldığı biyometrik verilerle doğru tespit eden kıyafetlerimizin, çözüm ürettiği bir gelecek. Endüstriyel üretimde kazandırdığı saniyelerle, büyük getiri sağlayan akıllı eldiven ve gözlükler.

Dünyada, hatta Türkiye’de bu çözümleri üreten startupları görebilirsiniz. 5G ve 6G atılımı, biyometrik verilerin elde edilmesi ile insan hayatına değer katacak çözümler dünyasının kapısını açmamızı sağlıyor. Tekstil ve hazır giyim, sağlıkta çağ atlamamız için bir köprü görevi görüyor.

• Yeşil regülasyon

· Senede ortalama 40 kilogram tekstil ürünü satın alıp, ortalama 30 kilogramı çöpe atıyoruz

· Tek bir kot üretebilmek için 7500 litre su harcıyoruz.

· Tekstilde harcadığımız suyu 20,000 farklı kimyasal (çoğunluğu kanserojen) ile kirletiyoruz.

· Tüm gezegende ortaya çıkan sera gazının, %8’ini tekstil sektörü üretiyor.

· 2000 ile 2014 arası tekstil üretimi, iki katına çıktı (Kaynak 2).

Dünya gibi mükemmel ve kısıtlı kaynakları olan bir gezegende, sürdürülebilir olmayan bir sektör tasarımımız var. Su ve insan sağlığına direkt etkisi olan sektör, doğal olarak yeşil regülasyonlardan da nasibini alıyor. Uyarı nitelinde cezalardan daha çok, pazarı daha sorumlu üretim yapabilen firmalara bırakmaktan bahsediyoruz. Bu sefer yara bantları çözüm olmayacak gibi.

Yeterli “nedenimiz” var. Peki nasıl ?

• Açık inovasyon, startuplar ve yeni tekstil teknolojileri ekosistemi

Değişen tüketici talepleri, yeni regülasyonlar ve yeni teknoloji firmalarına pazarı teslim etme riski. Tekstil ve hazır giyim sektörü bu kadar bilinmeyenle “nasıl” başa çıkabilir ?

Dönüşümün hızından yararlanmak isteyen şirketlerin, açık inovasyon ve şirket — startup etkileşimlerini arttırdığını biliyoruz. 6 senelik deneyimle ürettiğimiz, aşağıdaki Workinlot kurumsal açık inovasyon süreç tasarımımız, etkileşim hakkında fikir verecektir. Açık inovasyon platformları, tekstil üreticilerinin hedeflerine uygun inovasyon odak alanlarını, kendi özgün metodlarıyla belirler. Belirlenen odak alanları, teknoloji ve arz matrisine göre önceliklendirilir. Sonrasında, bu ihtiyaçlara cevap verecek ekiplerle nasıl çalışılabileceğini ve stratejik ortaklık alternatiflerini şirketlerle beraber çalışılır.

Dünyadan örnekler:

Smart X, taradığı ve işbirliği yaptığı startuplar ile 3 sene içerisinde binden fazla tekstil kobisini startup çözümleri ile buluşturdu. Bir teknoloji toptancısı ve yatırımcısı rolü üstlendi.

Almanya’da Stoff in Kopf, Alman hükümeti ve tekstil enstitüsü desteği ile bu sene 4. Tektil teknolojileri startup programını başlatıyor. Alman tekstil şirketleri için çözümleri değerlendirebilecekleri bir portföy oluşurken, Stoff in Kopf kendi risk sermayesi ile yatırımcılar için de toptancılık yapabiliyor.

Tekstil sanayi devi Hindistan’da çok sayıda tekstil hızlandırma programı gibi, tekstil teknoloji projelerini startuplarla beraber üreten ve yatırım yapan Fabric. Odak alanları; deri alternatifi malzemeler, akıllı giyim teknolojileri ve giyilebilir aksesuar teknolojileri.

Tüm tekstil teknolojileri hızlandırıcıları, farklı odak noktaları belirlemiş. Hollandalı FashionForGood üretim şeffaflığı ve paketlemeyi, İtalyan Fashion technology accelerator dijital müşteri deneyimi çözümleri,Fransız La Caserne ve İngiliz Factory 45 sürdürülebilir ve etik üretim teknolojileri, İtalyan Gellify endüstri 4.0 ve tedarik zinciri alanlarına odaklanıyor.

Sadece Avrupa’da 77 farklı tekstil teknolojisi hızlandırma programı bulunurken, Türkiye’de henüz benzer bir program bulunmamakta.

• Ve başarı hikayeleri

Tekstil teknolojisi hızlandırıcıların geçmişi belki 3–5 sene evvele dayanıyor. Şimdiden başarı hikayeleri, yatırımın geri dönüşünü sağlamayı başardı. Birkaç örnek verelim: Yeni tekstil malzemeleri üreten Evru , Levis ile ortaklığı sayesinde küresel bir dev olmaya aday. İlk round aldıkları yatırım 10 milyon dolar üzerinde.

Döngüsel tasarım, döngüsel iş modeli için müthiş bir örnek. Ananas Anam, ananas yapraklarından, deri alternatifi Piñatex malzemesini üretiyor.

MycoWorks yarattıkları deri alternatifi malzeme ile şimdiden 62 milyon dolarlıkj bir yatırım aldı.

OrosApparel, kullandığı Nasa teknolojisi ile akıllı izolasyon kıyafetler üretiyor, şu ana kadar 12 milyon dolarlık bir yatırım aldı.

Footfalls and Heartbeats, akıllı kumaş üretimi ile tüm hammaddeyi sensor olarak kullanma imkanı sağlayan startup, spor ve sağlık çözüm üreticileri için bir yeni nesil bir tedarikçi haline geldi.

Bir tekstil teknolojisi girişiminin doğması için ihtiyaç duyulan şey, doğrulanmış bir talep. Bu talebi özel şirketler yaratamadığı zaman, risk sermayeleri ve teknoloji devlerinin başlattığı tekstil programları, yeni tekstil startuplarının kurulmasına sebep oluyor.

Verinin gücünü kullanmak isteyen “BigTech”, iş döngüsü hayatın her noktasında olmayı gerektiren “sağlık sektörü”, tekstilin geleceğinde şimdilik rakipsiz. Bildiğimiz anlamı ile tekstil üreticileri ise, zincirde bir halka geriye giderek, ham madde sağlayıcı pozisyonunda kalma riski ile karşı karşıya.

• Türkiye’den başarı hikayeleri

Durum Türkiye için de pek farklı değil. Başarılı ve yenilikçi bir iş modeli test ettiğine inandığımız yerli girişim Unomoi, Nevzat Aydın, Gizia ve Eren Holding’in dahil olduğunu görüyoruz (Kaynak 5).

2018 Mercedes Benz desteği sonrası Workinlot’un da hizmet verdiği şirketlere sunduğu, giyilebilir teknoloji girişimi Thread in Motion, StartersHub , İnci Holding Vinci girişim sermayesi ve Sabancı Ventures’dan toplamda 1.1 milyon $ yatırım aldı (Kaynak6). Başta Almanya olmak üzere, yurtdışı pazarlarda büyümeye devam eden girişim, 2017de kuruldu.

Tekstil teknolojisi çözümlerini en çok yoğulşatığı kümelenmeler; malzeme bilimi, 3 boyutlu baskı, AR / VR, yapay zeka, blockchain, iot. Yüksek teknoloji yatırımları arttıkça, Thread in Motion gibi ekiplerin, uluslararası piyasada başarılı yatırımlar aldığını ve yatırımcı şirketlere yeni pazarlar kazandırdığını göreceğiz. Bunları örnek verirken unutmamak lazım, inovasyon için teknoloji, şüphesiz tek şart değil. Unomoi’nin yarattığı gibi yeni iş modelleri de, endüstriyi dönüştürmek için çok büyük bir ivme sağlıyor.

Peki tekstilde Türkiye, neden tekstil teknolojilerinde pazarı diğer ülkelere teslim ediyor ? Belki Unomoi ve Thread in Motion ekiplerini çoklayabilirsek, bu şansımız hala var. Thread in Motion’ın gelişiminde, Türkiye ve Almanya’da işbirliği yaptıkları şirketler, önemli bir rolü vardı. Yeni ürünlerini, müşteri talepleri ile geliştirebildiler. Yatırım, doğal olarak sonrasında geldi. Unomoi ise, teknoloji yatırımcıların B2C pazardaki büyük dinamik değişimini tanımasıyla ortaya çıktı.

Tekstil ile ilgili çok büyük bir uzmanlığımız var. El tezgahlarından, küresel tekstil markaları oluşturana kadar, piyasa ve tekstil hakkında çok şey öğrendik. Bu öğrendiklerimizin bu yüzyılda anlamlı olabilmesi için, 20. yy uzmanlıklarımızı aktarabileceğimiz, daha çok yerli girişim örneğinden bahsedebilmemiz lazım. Benzer örnekler yaratabilmek için, değişen küresel talep dinamiklerini çok yakından incelememiz lazım. Startuplar, inovasyonun uçurumunda yaşayan teknoloji üreticileri, tekstilin geleceği konusunda en çok hata yapan ve öğrenebilen yapılar. Bir tekstil şirketinin, startup ekosistem partneri ile yeni oluşan bir pazarı test etmesi, riski olabildiğince adil paylaştırdığımız bir senaryo. Tüm sektörler için, daha hızlı ve daha riski dağıtılmış şekilde hata yapıp, öğreneme zamanı.

Hata yapma, öğrenme ve ölçeklenme; sırasını değiştiremeyeceğimiz bir dinamik.

Atilla Erel

Eylül 2021 — Istanbul

Kaynaklar:

1: Teknik Bilimleri Dergisi Cilt 9, Sayı 1, 32–41, 2019 Türk Tekstil Endüstrisi Genel Durumu Seval UYANIK, Dilan Canan ÇELİKEL Gaziantep Üniversitesi, Teknik Bilimler MYO, Tekstil, Giyim, Ayakkabı ve Deri Bölümü, Gaziantep

2: The World Bank featture story “How Much Do Our Wardrobes Cost to the Environment? “ https://www.worldbank.org/en/news/feature/2019/09/23/costo-moda-medio-ambiente

3: Avrupa Birliği ticaret emisyon sistemi AB ETS https://ec.europa.eu/clima/policies/ets_en

4: Cosme Avrupa Birliği girişimcilik destek programı https://ec.europa.eu/growth/smes/cosme_en

5: Lüks kiralık kıyafet aboneliği girişimi UnoMoi, 400 bin dolar yatırım aldı https://webrazzi.com/2021/06/16/luks-kiralik-kiyafet-aboneligi-girisimi-unomoi-400-bin-dolar-yatirim-aldi/

6: Thread In Motion, Sabancı Ventures’tan yatırım aldı https://webrazzi.com/2020/09/24/thread-in-motion-sabanci-ventures-tan-yatirim-aldi