Tarım pazarında yenilikleri yorumlayabilmek için, önce değişen ihtiyaçlara bakalım.

• 2050'de 9.7 milyar nüfusu beslemek için gıda üretiminin %70 arttırılması gerekiyor. Tüketim talebi artarken, üretim yapılacak tarım arazileri azalıyor. Bu da verimli tarım alternatiflerine ihtiyacı arttırıyor.  (Population and income drive world food production projections) 
• McKinsey'nin yandaki araştırma çıktılarına göre, çiftçilerin kâr etmesinin önündeki büyük riskler: Üretim maliyetlerini doğrudan etkileyen gübre, tohum ve zirai ilaç gibi üretim malzemlerine dönemsel erişim sorunları ve bu ürünlerdeki fiyat artışları. Ayrıca, ürünlerin zamanında hasat edilip pazara ulaştırılmasını zorlaştıran işgücü eksikliği ile ürün verim ve kalitesini önemli ölçüde düşüren kuraklık, sel ve aşırı sıcaklık gibi aşırı hava olayları da çiftçilerin karşılaştığı en kritik tedarik zinciri kesintileri arasında. (Global Farmer Insights 2024) Anlık fiyat ve arz değişimlerini takip edilebilmek için dijitalleşme ön şart. Klasik tarım dinamiği öngörülemez fiyat ve arz değişimleri, son tüketiciye yüksek fiyat ve bazı ürünlerde dönemsel yokluk olarak yansıyor.
• Klasik ve verimsiz tarımın çevreye verdiği zarar, artık gözardı edilemeyecek seviyede. Küresel sera gazı emisyonunun 12%'si sektöre ait. Tüm temiz su kaynaklarının %70'ini yine sektör kullanıyor. Yeni regülasyonlar, tarladan tüketiciye kadar tüm süreçte çevresel etkinin vergilendirilmesini zorunlu hale getiriyor. (Tackling climate change in agriculture: A global evaluation of the effectiveness of carbon emission reduction policies)

Büyük sorunlar, çözüm için iş birlikleri gerektiriyor. 

Bu iş birliklerinin önemli bir kısmını sermaye gücü ve farklı uzmanlıklara erişimi olan büyük şirketler geliştiriyor.

Teknoloji girişimleri sayesinde, KOBI'ler de yeni teknoloji ve iş modellerinin gelişiminde kritik rol sahibi.

KOBİ'ler bütçelerini ve performanslarını etkileyen verimsizlikleri çözmek için, teknoloji girişimleriyle daha fazla iş birliği yapmaya başladı. Geliştirilen çözümlerden sektöre değer katanlar, küresel şirketlerin ilgisini çekebiliyor. KOBI'nin ihtiyacını çözmekle başlayan yolculuk, küresel şirketlerin pazarı uçtan uca kapsayan ürün geliştirme hedeflerine entegre olabiliyor.

Girişimin teknoloji uzmanlığı ve tarım KOBI'sinin sektör deneyimini birleştirebilen çözümlerin başarılı olması için önemli bir kriter var.

"Pazarda diğer şirketler için de değer yaratabilmesi."

Başarılı ve uçtan uca dijital bağlar yaratan iş birliği örneklerini, şirket ölçeklerine göre ayırdık. Bu yazıda, KOBI'lerin teknoloji girişimleriyle çalışmalarına örnekler vereceğiz.

KOBİ'ler için değerli uygulamalar; işgücü ihtiyacını optimize eden, çevresel etkiyi azaltan, üretim maliyetlerini düşüren ve tedarik zinciri dalgalanmalarına karşı dayanıklılık kazandıran çözümler olmuş.

• KOBI'ler & Teknoloji Girişimi İş Birlikleri

İş birliği ve yeni fırsatların artması için, ilk önce küçük ve orta ölçekli tarım şirketlerinde değer yaratabilmek lazım. Girişimler teknoloji uzmanlıklarını (PoC) kavramsal doğrulama projeleri ile tarım çiftliklerinin sektörel uzmanlığıyla birleştirebiliyor. Geliştirilen çözüm çok sayıda KOBI için değer yarattıyorsa, pazarda uçtan uca hizmet stratejisi olan büyük şirketler çözümleri kendi ürünlerin entegre ediyor veya satın alıyor. Bir sonraki yazımızda CropX, Blueriver, BearFlag, Leaf, Agcor vb girişimlerin, çiftlik çalışmalarıyla başlayan ve küresel şirketlerle devam eden iş birliklerini ayrıntılı inceleyeceğiz. 

Guinness bira üreticisinin tedarikçisi olan Gavin Owens, İrlanda'nın nemli ve yağışlı güneyinde 8 büyük depolama ünitesinde 45 milyon kilogramdan fazla tahıl depoluyor ve Guinness'in katı kalite standartlarını karşılamak için 2013'de kurulan TeleSense girişimi ile iş birliği yaptı. TeleSense, deponun sıcaklık ve nem verilerini otonom izleyerek, tahıl durumu hakkında sürekli bilgi veriyor. TeleSense iş birliği, verimli kurutma sayesinde Owens'ın enerji maliyetlerinden tasarruf etmesini sağladı. Nem oranındaki %1'lik bir değişiklik, tarım ürünlerini depolayan çiftlikler için yüzbinlerce dolarlık kazanım yaratabiliyor. (Telesense simplifies quality management and reduces costs for Guiness brewery supplier)

Amerika’da ve İsviçre’de uzun yıllar gübre satışı ve tedariği alanlarında çalışan Mehmet Memecan 2017'de kurduğu Tarfin ile küçük tarım üreticilerinin sermayeye erişimini kolaylaştıran bir çözüm geliştirdi. Küçük işletmelerde çiftçinin en büyük sorununun nakit ihtiyacı, bayiler için ise vadeli satış yapmanın verdiği bir yük. Bu sorunlara yönelik geliştirilen platfrom ve mobil uygulama arayüzü sayesinde oluşturulan pazaryeri, küçük ölçekli işletmelere finansal kazanımlar sağlıyor. Şu ana kadar 63bin üzerinde çiftçiye hizmet vermeyi başaran fintech girişimi, küçük işletmelerle geliştirdiği değer önerisiyle Avrupa'nın da sayılı girişimleri arasına girdi.

2017'de kurulan bir başka yerli girişim Doktar, çiftçiler için hassas tarım yazılım, donanım ve danışmanlık hizmetleri sunuyor. Trakya bölgesinde çiftçilere yaptığı ortak çalışmalarda, su kullanımının verimini arttırmayı hedefledi. Tarla Mera ve Havsa çiftliklerinde toprak sağlığını optimize eden, su kaynaklarını verimli yöneten ve uzun vadeli sürdürülebilirliği sağlayan bir plan geliştirdi. Havsa Çiftliği'nde rejeneratif tarıma geçişte başlangıçta verim kaybı yaşansa da, zaman içinde toprak sağlığında önemli iyileşmeler gördü. Pestisit, gübre ihtiyaçları ve bağlantılı olarak yakıt ihtiyaçları azaldı.  Doktar bugüne kadar elde ettiği 500 bin çiftçi verisiyle tarım şirketlerinin çiftçilerle daha verimli ilişkiler kurmalarına, tahminlemeyi sağlayan içgörüler elde etmelerine ve ürün/hizmetlerini buna göre uyarlamalarına yardımcı oluyor.

(Doktar tarımı dijitalleştiren ürünleri: Orbit, PestTrap, Filiz, CropMap, FieldFlow, SoilScanner, FlowMeter, PestTrap Air, Phenology Camera)

North Dakota'da 1993'te kurulan Sproule Farms, Frito Lay'in tedarikçisi bir çiftlik. 2011'den beri Conservis ile iş birliği yapmaya başladı. 2009'da kurulan Conservis, çiftliğe izlenebilirlik, gerçek zamanlı veri ve kayıt tutma olanağı sunarak hem saha çalışmalarını hem de idari süreçleri iyileştirdi. Ekim, hasat ve verim verilerini anlık olarak takip ederek çiftliğin kârlılığını arttırdı. Frito Lay gibi müşterilere sunulan ürün izlenebilirliği ve sigorta işlemleri için gereken belgeleri hızla oluşturarak daha iyi fiyatlar elde etmesini sağladı.(Sproule Farms Case Study)

(Sproule Farms, patates, tahıl, soya ve şeker pancarı üretimi yapıyor 17 çalışanı var)

Güney Afrika'lı aile işletmesi Marlenique Estate, 2018 yılında SupPlant ile limon ağaçlarının sağlığını ve verimliliğini artırmak amacıyla ülkedeki ilk kavramsal doğrulama (POC) çalışmasını başlattı. SupPlant, toprak nem sensörleri, bitki ve meyve büyüme sensörleri ve meteorolojik hava verileri sensörlerinden oluşan kapsamlı bir ağ kurarak, bitkilerin büyüme sezonunun her aşamasındaki gerçek zamanlı ihtiyaçlarına göre sulama ayarlamaları yapan algoritmik bir sistem geliştirdi. Bu yenilikçi yaklaşım sonucunda, SupPlant'ın çalışıldığı parsellerde toplam verimde ve meyve boyutunda önemli bir artışa, dolayısıyla hektar başına daha yüksek gelire ulaştı.

Avustralya'da aile çiftliği işleten Chris Condon, yıllık tahıl üretimlerinin %60-100'ünü depolarken, kritik pazarlama kararları için excel ve fiş defterleri kullanıyordu. Chris, canlı veri girişi için merkezi bir nokta olarak AgriDigital ile çalıştı.Tarla, tahıl siloları ve ofis arasında dijital bağ kurarak işgücünden tasarruf ederken, büyük tedarikçilerle çalışabilmek için hızlı bir altyapıya sahip oldu. Aile çiftliklerinde yaratılan değer, sektörün büyük oyuncuları için de fırsat yarattı. Rabobank, tarım, gıda ve içecek sektörlerinde uzmanlaşmış global finansal hizmetler sunan, kooperatif modeline dayalı bir Hollanda bankacılık ve finansal hizmetler şirketi. 2018 yılında AgriDigital'e yatırım yaptı. AgriDigital farklı ölçekte işletmelerle iş birliği yaparak, blockchain tabanlı tarımsal tedarik zinciri platformunu geliştiriyor. (Transforming Agricultural Supply Chains Using Blockchain)

(Rabobank AgriDigital İş Birliği Yeni Süreç)

Schoeman Boerdery, Güney Afrika'da üretim ve ihracat yapan bir tarım çiftliği. 2019’da kurulan AgrigateOne ile iş birliği yaparak ihracat operasyonlarını dijitalleştirerek verim artışını yakalayabildi. AgrigateOne, çiftlikten Avrupa'daki nihai varış noktasına kadar tüm ihracat süreci boyunca gerçek zamanlı görünürlük sağlayarak, Schoeman'ın her adımı izlemesine, koordinasyonu iyileştirmesine ve veri odaklı kararlar almasına olanak tanıdı. Son üç yılda Schoeman, doğrudan ihracat stratejisiyle önemli bir büyüme yaşadı. (How Schoeman Transformed Their Export Process with AgrigateOne)

• KOBI'ler ve Teknoloji Girişimi İş Birlikleri - Türkiye 

Türkiye'nin hem kendine özgü ve hem de pazarın geri kalanıyla ortak ihtiyaçları var. Ülke ihracatının %14'ü tarım ürünlerinden oluşurken, en büyük ihraç pazarı Avrupa (%45) 2026'den itibaren CBAM uyumlu dijital dönüşümü talep ediyor. Ancak dijitalleşmede henüz Avrupa'nın gerisindeyiz ve bir yandan da işgücü sorunları yaşıyoruz. Tarım işgücüne katılım oranı 2000'lerde: %35'den 2020'lerde: %16-18'e indi.

Arz ve talep arasındaki uyumsuzluğun bir göstergesi de, TÜİK verilerine göre yıllık gıda enflasyonun %70-75 civarında olması. 

Örneklerle, küçük ve orta ölçekli şirketlerin girişimlerle iş birliği yaparak ne tür çözümler geliştirebildiğini gösterdik. Şirket büyüklüğü fark etmeksizin, sektörel problemlere çözüm geliştirenlerin pazarın geleceğinde kritik bir rolü var.

Sorunların iş birliğiyle kazanımlara çevirebileceğinin bir kanıtı da, Türkiye'de çözüm geliştirip yurtdışına açılan girişimler. (Move On, AgroVisio, ForFarming, Fazla, Tarla.io vd.)

Workinlot , şirketlerin yenilik fırsatlarını keşfetmesine ve teknoloji girişimleriyle ortak çalışmaları yönetmesine destek sağlıyor.

Bağlantı kurmak ve iş birliği fırsatlarını görüşmek için, tanışma toplantısına bekliyoruz.